1629, vieren of herdenken?
Op 4 januari 2024 noteert het Brabants Dagblad: ‘In aanloop naar het grote feestjaar’(!) stelden de gemeenten ’s-Hertogenbosch, Heusden, Sint-Michielsgestel en Vught al in 2019 samen met de provincie het convenant ‘Samen op weg naar 2029' op.’
’s-Hertogenbosch staat aan de vooravond van het jaar 2029. Dan is het 400 jaar geleden dat Frederik Hendrik de stad veroverde. ’s-Hertogenbosch was ‘bevrijd van het juk van de Spanjaarden’, zegt de een. De ander stelt: ‘de ene onderdrukker, de Spanjaard, werd vervangen door een andere onderdrukker, de Staatsen’. Het kan minder relativerend: ‘Den Bosch werd deel van het gekoloniseerde Brabant.’
Moet 2029 daarom wel een ‘feestjaar’ worden? Dries van Agt (1931-2024) noemde het jaar 1629 in zijn biografie ‘Ik heb gesproken’ zelfs ‘Het rampjaar 1629’. Er volgden interpellaties in de Tweede Kamer, hoe juist de minister-president zó kon spreken over de Verenigde Nederlanden.
In het in september 2024 verschenen boek Gehavend en vernederd stelt Frans van Gaal: ‘Ik wens de stad ’s-Hertogenbosch en de organisatoren van de herdenkingsactiviteiten in 2029 toe dat zij in die geest handelen. Dan neemt de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch de salonboot Frederik Hendrik uit de vaart of geeft deze een andere naam.’
Historicus en debatdeelnemer Jan van Oudheusden ziet het anders, hij nuanceert en relativeert. Hij verwijst naar de redevoering van L.J. Rogier in 1969 onder de titel ‘Brabant gisteren en nu’. Aan het eind constateert hij dat ‘het bloeiende gewest’, dat wil zeggen het Brabant van zijn tijd, heeft ‘leren lachen om de geprolongeerde mythe van zijn zieligheid’ en hij sluit af met de constatering ‘dat het Brabant van nu zijn reden heeft om Frederik Hendrik in ere te houden en misschien toch óók die oude Raad van State’.
Van Oudheusden stelt ook: Als het gaat om het verbod op katholieke geloofsuitingen, dan hoort daarbij wel het besef dat destijds nergens in Europa godsdienstvrijheid bestond en dat de katholieken in Staats-Brabant met de gewetensvrijheid die hun gegeven was aanmerkelijk beter af waren dan, om maar wat te noemen, de Hugenoten onder Lodewijk XIV.
Het zelfbewust en met trots uitdragen dat de wonden geheeld zijn en de pijn verwerkt, dat de emancipatie van Brabant voltooid is, dat we in Nederland in gelijkwaardigheid samen verder gaan, is naar mijn idee aanmerkelijk vruchtbaarder. Sterker nog, in het huidige politieke en maatschappelijke klimaat dat steeds guurder en onverzoenlijker wordt, steeds meer verscheurd door tegenstellingen en animositeit, is dat niet minder dan noodzakelijk, als je de boel tenminste bij elkaar wilt houden.
Een debat daarom rondom de vraag: gaan we in 2029 het jaar 1629 vieren of herdenken? Deelnemers aan het debat zijn
Jan de Wit, kabinetschef van de gemeente ’s-Hertogenbosch, ambtelijk kwartiermaker 2029
Jan van Oudheusden, historicus,
Jan van den Berg, conservator Museum het Kruithuis,
Jan Smit, oud-raadslid D66
Harry van den Berselaar, columnist, publicist en kenner van het ‘Spaanse’ ’s-Hertogenbosch.
Voorzitter tijdens het debat is Patrick Timmermans, historicus en directeur Erfgoed Brabant.
Het debat vindt plaats op zaterdag 24 mei a.s. tijdens een aflevering van het Historisch café in de Knillispoort van 14:00 tot 16:00 uur in de Korte Waterstraat 15. In verband met de organisatie vragen wij u zich vooraf aan te melden via [email protected]. Meer informatie: [email protected], 06-45482739 De entreeprijs is vijf euro. Dat is inclusief koffie of thee en een plak cake. Donateurs van de Knillispoort hebben gratis toegang.
